| پێشهكی باسی ئهم جارهمان زۆر گرنگ دهبی چوونكه ئهو باسه پهیوهندیی ههیه به (تهن Object) له (ASP)دا. لێرهدا به شێوهیهكی گشتی باسی (تهن Object) دهكهین له تهكنیكی (ASP)دا، ههروهها له خوارهوه ناوی ههندێ له تهنه زۆر بهكارهێنراوهكانیش دهنووسین. بهڵام پێش ههموو شتێ بهوه دهست پێ دهكهین كه بزانین (تهن Object) چییه و كورتهیهك دهربارهی ئهوه بزانین.له فهرههنگی زانستپهروهران بۆ وشهی (Object) نووسراوه (تهن). كهواته لێرهدا له وشهی (تهن) مهبهستمان (Object)ه. (تهن Object) چییه؟ بهو شێوهیه پێناسهی (Object) دهنووسین:. (تهن Object) بریتییه له كۆدێكی نووسراوی ئامادهكراو كه كۆمهڵێ (ئهرك Function) له خۆ دهگرێ، ههروهها ههر (تهن Object)ێك (شێواز Method) و (تایبهتمهندی Property)ـی خۆی ههیه كه تایبهتن به (تهن Object)ـهكه. زیاتر دهربارهی (تهن Object)! زۆر جاران وێنهیهك له ناو پڕۆگرامێكی وهك (Adobe Photoshop)، [تهن Object]ی پێ دهوترێ. بهڵام لێرهدا، له زمانی پڕۆگرامكردن مهبهست له (Object) شتێكی تره. لهوانهیه باسكردنی زۆر ئاسان نهبێ وهك ئهوهی بیری لێ دهكهینهوه. بۆیه دوو نموونه له خوارهوه باس دهكهین: بۆ نموونه ئهگهر یهك كۆمپیوتهر وهك یهك (Object) تهماشا بكهین. دهبینین كۆمپیوتهرهكه كۆمهڵێ تایبهتمهندی و شێوازی خۆی ههیه. كاتێك كۆمپیوتهرهكانمان بۆ خستنهگهڕ ئاماده دهكهین زۆر ئاسانه، (Power) دادهگرین و كۆمپیوتهرهكهمان خۆكار (= ئۆتووماتیك) خۆی دهكهوێته گهڕ. له ڕاستیدا كۆمهڵێ كاری زۆر خۆكار ئهنجام دهدرێن كاتێ كۆمپیوتهرهكانمان دهكهونه كار، بۆ نموونه، كاری (Bios)، كاتێك (Power)مان داگرت، (Bios) ههوڵ ئهدات (سیستهمی كارپێكردن Operating System) بخاته گهڕ. ئهگهر بێت ههموو جارێك كه كۆمپیوتهرهكهمان دهخهینه گهڕ، ناچار بكرێین ههموو ئهو جۆره كارانه بهدهستی خۆمان ئهنجام بدهین زۆر ئاسان نابێ. بزانین چی پێش چی بكرێ و چۆن بكرێ، بێگومان تووشی ههڵه دهبین. بهڵام پێویست ناکات ئێمه خۆمان ههموو ئهو شتانه بکهین، كارهكان خۆكار خۆیان دهكرێن، ئهوهی ئێمه دهیكهین تهنها داگرتنی (Power)ه. لێرهدا دهكرێ، ئێمه یهك كۆمپیوتهر وهك یهك (تهن Objec) تهماشا بكهین. كهواته ئێستا بۆمان ڕوونه، که ئهرکێكی تهن ئهوهیه كاراسانی بكات، ئێمه كهمتر خۆمان ماندوو بكهین.بۆ ئهوهی زیاتر شتهكانمان لا ڕوون بێ، ماوهیهكی زۆر بۆ نموونهیهكی باش گهڕاین بۆ ئهوهی لێرهدا بینووسین، وهك نموونه باسی بكهین. بهڵام نموونهیهکی باشمان نهبینی. نموونهیهكی ساده كه زۆر باس دهكرێ، له كتێبی (Active Server Pages 3.0)دا چاپی ساڵی (٢٠٠٢)، نووسراوه وهها باسی (تهن Objec) دهکات: بهو شێوهیه باسی ئۆتۆمبیلێك دهكات وهك نموونه. كاتێك دهمانههوێ بهسواری ئۆتۆمبێلێ بڕۆین بۆ سهفهرێك، كلیلی ئۆتۆمبێلهكه دهخهینه ناوی جێگهی كلیلهكه و پێچی (بای) ئهدهین. تۆ لهوانهیه بیرت لهوه نهكردبێتهوه كه چی ڕوو ئهدا كاتێك كلیلی ئۆتۆمبێلهكه پێچ ئهدهین، بهڵام ئهوهی ههموومان دهیزانین ئهنجامهكهیه، سهرهنجام كه ماتۆڕی ئۆتۆمبێلهكه دهكهوێته كار، ئۆتۆمبێلهكه كۆمهڵێك كرداری یهك له دوای یهك ئهنجام ئهدات. ئهگهر وهك شوفێر ههموو جارێك ئهو كردارانه بۆ خۆمان ئهنجام بدهین ئهوه لهوانهیه جارێك ههڵهیهك بكهین و زیان به ئۆتۆمبێلهکه بگهیهنین. ههروهها زۆر ئاسان نییه بزانین كام كردار پێش كام كردار دهكرێ. لێرهدا شتهكان ئاسان كراون. كلیلی ئۆتۆمبێلهكه دهخهینه ناو جێگهی کلیلهکه و بای دهدهین. ههروهها ئهو شێوازه بۆ ههموو ئۆتۆمبێلێكه. دهکرێ لێرهدا یهک ئۆتۆمبێل وهك نموونهی یهک (تهن Object) تهماشا بکهین.کهواته بهکورتی لێرهدا له (Object) مهبهست له کۆدێکی نووسراوی دووباره بهکارهاتووه و بۆ ئهنجامدانی کۆمهڵێ ئهرک، ئهو کۆدانه جارێکی تر بهکار دههێنرێنهوه. كۆمهڵێ (Object)ی دروستكراو ههیه له (ASP)دا، بۆ زۆر شت بهكار دههێنرێن. بۆ نموونه نووسینی دراوه، هێنان و وهرگرتنی دراوه له فۆڕمهوه، له بنكهدراوه، دروستكردنی (شهكرۆكه Cookie)، بۆ ناردنی نووسراوهی پهڕهیهك بۆ پهڕهیهكی تر ههروهها كۆمهڵێ شتی تر. ئهو (Object)ه دروستكراوانه ئهركی زۆر گرنگیان ههیه. بۆ نموونه ئهگهر بمانههوێ (دراوه data)ی خانهیهك له پهڕهیهكی دیكه وهربگرین، پێویستیمان به نووسینی كۆمهڵه ڕستهیهكی زۆر ناكات، چوونكه كهسێ تر ئهم كارهی بۆمان كردووه، ئێمه دهتوانین تهنها (Object)هكانی بهكار بهێنین بۆ ئهنجامدانی ئهو كاره، بۆ نموونه بۆ هێنانی دراوه له خانهی فۆڕمێكهوه دهتوانین (Object)ی (Request), بهكار بهێنین. (شێواز Method) و (تایبهتمهندی Property)ی (Object)هكان. ههموو ئهو شتانهی كه دهتوانرێ به (Object)هكان ئهنجام بدرێن، پێیان دهڵێن (شێواز Method). لهسهرهوه نموونهی ئۆتۆمبێلمان باس كرد. ههندێ لهو شتانهی كه دهتوانرێ به ئۆتۆمبێلهكه ئهنجام بدرێن دهتوانرێ ئهمانهی خوارهوه بن. ١- ڕاوهستان و لێخوڕین. ٢- خێرا و هێواش لێخوڕینی ئۆتۆمبێلهکه. ٣- ڕۆیشتنه پێش و پاش. ئهو جۆره شتانه دهتوانرێ به ئۆتۆمبێلهكه ئهنجام بدرێن پێیان دهلێن: (شێواز Method).ههروهها ئهو شتانهی كه دهبنه هۆی ئهوهی (Object)تهكان له یهكتری جیاواز بن، ئهو تایبهتمهندییانهن، كه دهبنه هۆی ناساندنی (Object)هكه، (تایبهتمهندی Property)یان پێ دهوترێ. ئێمه ئۆتۆبێلێک و کۆمپیوتهرێکمان وهك (Object) به نموونه هێنایهوه. لێرهدا دهتوانین بۆ نموونه ههندێ تایبهتمهندی بنووسین: ١- ڕهنگی ئۆتۆمبێلهكه، یان ڕهنگی کۆمپیوتهرهکه. ٢- جۆری ئۆتۆمبێلهكه، ئهگهر ئۆتۆمبێلهکه ئۆتۆمبێلێکی بچووکی جۆری نیسان میکرا بێ یان ئهگهر کۆمپیۆتهر بێ، دهکرێ (Fujistu Siemens) بێ. ٣- ساڵی بهرههمهێنانی ئۆتۆمبێلهكه یان كۆمپیوتهرهكه. ههموو ئهوانه (تایبهتمهندی Property)یان پێ دهڵێن. بهو جۆره تایبهتمهندییانه تهنهکان له یهکتری جیا دهکرێنهوه.له تهکنیکی (ASP) دا کۆمهڵێ تهنی ئامادهکراو، واته دروستکراو بۆ بهکارهێنان ههیه. له خوارهوه پێنچ لهو (Object)ـه زۆربهکارهێنراوهکان دهنووسین. بێگومان له باسهکانی پێشتردا ههندێ لهو (تهن Object)ـانه بهکار هێنراون. ئهو پێنچ (تهن Object)ـانه: ١- Response ٢- Request ٣- Session ٤- Application ٥- Server١- (Response) (تهن Object)ی (Response) بهكار دێنین له كاتیكدا زانیاری بۆ (ڕاژهخواز Client) دهنێرین، بۆ نموونه له كاتی نووسینی نووسراوهیهك بۆ ڕاژهخوازێ. بهڵام بۆ كۆمهڵێ شتی زیاتر دهتوانین بهكاری بهێنین. (شێواز Method)ی (Write) نووسراوه دهنێرێ بۆ (ڕاژهخواز Client). ٢- (Request) (تهن Object)ی (Request)، به هۆی بهكارهێنانی دهتوانین ئهو نووسراوه، ئهو (دراوه) وهربگرین كه له لایهن (ڕاژهخواز Client) له خانهی فۆرمهكان دهنووسرێن، بۆ وهرگرتنی زانیاری، بۆ هێنانی نرخی گۆڕاوهكان. بۆ نموونه له كاتی هێنانی ژمارهی (IP)ی ڕاژهخوازێک یان له کاتی وهرگرتنی دراوه. ٣- (Session) (تهن Object)ی (Session) بهكار دههێنین بۆ پاشهكهوتكردنی زانیاریی تایبهت به ههر كهسێك كه بۆ نموونه پڕۆگرامهكه بهكار دێنێ! له وتاری “چۆنێتیی دروستكردنی (Session) له تهكنیكی (ASP)دا” زیاتر باسی (Object)ی (Session) كراوه. بۆ زانیاریی زیاتر دهربارهی (Session) ئهو وتاره بخوێندرێتهوه كارێكی باشه. ٤- (Application) بۆ دابهشكردنی زانیاری له نێوان كۆمهڵێ ڕاژهخواز كه ههمان پڕۆگرام بهكار دههێنن. بۆ نموونه ئهوانهی سهردانی ماڵپهڕی زكورد دهكهن دهبینن چهند كهس لهسهر هێڵن، ههروهها ژمارهی ئهو كهسانهی سهردانی ماڵپهڕهكهیان كردووه، ئهو زانیارییه بههۆی (Object)ی (application) لهلایهن ههموو ئهوانهی سهردانی ماڵپهڕهكه دهكهن دهبیندرێن. ٥- (Server) بهههمان شێوه وهك ههموو (Object)هكانی دیكه كۆمهڵێ شێوازی گرنگی ههیه. بیرمان نهچێ لهكاتی بهستنهوهی (بنكهدراوه Database) به پهڕهیهكی (ASP) شێوازی (CreateObject)مان بهكار دههێنا. ههروهها دوو شێوازی دیكهی (Server)، ئهمانهن. (HTMLEncode) و (URLEncode). ئهو دوو شێوازهش بۆ ئهوهی له جیاتیی دوو هێمای (<) و (>)، هێمامی ;(lt&) دابندرێ. ئهوهش گرنگه، بۆ نموونه: زۆر كهس بهستهر له له ناو (پهڕاوی میوان guestbook) دهنووسن، ههندێك جار ئهو بهستهرانه تایبهتن به ماڵپهڕی نهخوازراو، بۆ ئهوهی بهو بهستهرانه نهكرێن كرتهیان لهسهر بكرێ، دهكرێ ، شێوازی (HTMLEncode) بهكار بهێنرێت. پێشتریش له وتارێكدا بهناوی ناوی “دوو شێوازی (Object)ی (Server) لهجیاتیی بهكارهێنانی (SSI)” باسی دوو شێوازی دی (Server)مان كرد، (Execute) و (Transfer). بوختهی ئهم وتاره وتاری ئهم جارهمان باسی (Object)بوو، ڕوونکردنهوهیهکی سهرهتایی بۆ ئهوهی بزانین تهن چییه و مهبهست له تهن له زمانی پڕۆگرامکردندا چییه؟ باسمان کرد، تهن بریتییه له کۆدی نووسراوی دووباره بهکارهاتوو که بۆ ئهنجامدانی کۆمهڵێ ئهرک یان ئهرکێکی تایبهت بهكارێ دروست كراون. ههروهها گوتمان ههبوونی تهن کاراسانیمان بۆ دهکات بۆ ئهوهی له کاتی نووسینی پڕۆگرام بتوانین دووباره بهکاری بهێنینهوه. له تهکنیکی (ASP)یدا کۆمهڵێ تهنی دروستکراو ههن، ئێمه ناوی (٥) لهو تهنانهمان برد. که ههر یهکهیان بۆ ئهنجامدانی کۆمهڵێ ئهرک دروست کراوه.ئهو سهرچاوانهی بۆ نووسینی ئهم وتاره بهکار هاتوون ئهمانهن: ١- کتێبی (Active Server Pages 3.0) چاپی (٢٠٠٢). ٢- فێربوونی (PHP)، زانستپهروهرانی کورد. http://php.zkurd.org/index.php/PHP |
(تهن Object) له (ASP 3.0) و (ASP 4.0)دا
