پێشه‌كی
له‌م به‌شه‌دا باسی (گۆڕاو Variable) ده‌كه‌ین. هه‌وڵ ده‌ده‌ین به شێوازێكی زۆر باش و به‌ئاسانی له مانای وشه‌ی گۆڕاو بگه‌ین. له خواره‌وه هه‌ندێ نموونه‌ش ده‌نووسین، پاشان هه‌نگاو به هه‌نگاو باسی كۆدی نموونه‌كانیش ده‌كه‌ین. له كۆتاییی بابه‌ته‌كه‌دا كورته‌یه‌ك ده‌رباره‌ی (نه‌گۆڕ constant) ده‌نووسین.
گۆڕاو چییه؟
پێناسه‌كردنی گۆڕاو زۆر ئاسان نییه، بهڵام ئێمه ده‌كرێ به‌و شێوه‌یه له گۆڕاو بدوێین:
گۆڕاو ناوی نرخی شتێكه، شوێنێكه بۆ دانانی دراوه. نرخی گۆاڕاو ده‌كرێ زانراو بێ و ده‌كرێ نه‌زانراو بێ، دیاریكراو بێ و یاخود دواتر، دوای ئه‌نجامدانی فرمانێ دیاری بكرێ. گۆڕاو له به‌رنامه‌كاندا نرخێك هه‌ڵده‌گرێت، كه له به‌شه‌كانی به‌رنامه‌كه‌دا به‌كارده‌برێت، به‌پێی جۆری زانیاری هه‌ڵگیراوی گۆڕاو جۆره‌كه‌ی ده‌گۆڕێت، كه له پێناسی گۆڕاوه‌كه‌دا ده‌توانرێت دیاری بكرێت.
دروستكردن و به‌كارهێنانی گۆڕاو
به‌کارهێنانی گۆڕاو له ئه‌ی ئێس پی وه‌ک زمانه‌کانی تری پرۆگرامکردن زۆر گرنگه. گۆڕاو بۆ زۆر مه‌به‌ست به‌کار دێ، بۆ نموونه بۆ دانانی نرخی ناوێك، جا ئه‌و نرخه ده‌كرێ دراوه، ژماره، ده‌ق و هتد بێ. دواتر ده‌کرێ ئه‌و دراوه‌یه، ئه‌و ژ‌ماره‌یه، یان ئه‌و ده‌قه، به‌ئاسانی، به‌هۆی گۆڕاوه‌كان بگوێزێته‌وه بۆ شوێنێکی تر.
له خواره‌وه کۆمه‌ڵێ نموونه ده‌نووسین بۆ ئهوهی زیاتر له گۆڕاو بگه‌ین و بزانین چۆن گۆڕاو به‌کار دێنین له ته‌كنۆلۆژیای ئه‌ی ئێس پی. بۆ ئهوهی به ئاسانترین شێوه تێ بگه‌ین، ئه‌وه سه‌یری ئه‌و نموونانه‌‌ی خواره‌وه ده‌که‌ین:
<% Dim Zkurd
Zkurd = "Mallperrî zanistperweranî Kurd"
Response.write(""&Zkurd)
%>
له نموونهی سهرهوهدا، له یه‌که‌م دێڕی نموونه‌که‌دا وشه‌ی (Dim) به‌کار هاتووه، که هه‌موو جارێ بۆ ڕوونکردنه‌وه که تۆ گۆڕاو به‌کار دێنیت به‌کاری بێنه، وه بهڵام مه‌رجیش نییه بنووسرێ، بهڵام نووسینی كاراسانی ده‌كا بۆ (وه‌رگێر compiler). له سهرهوهدا ده‌بینین که گۆڕاو‌ی (Zkurd) به‌كار هاتووه. له جیاتیی ئهوهی بنووسین (Mallperrî zanistperweranî Kurd) ده‌کرێ شتێ تر بنووسین. ئێمه ئه‌گه‌ر ڕاسته‌وخۆ بزانین که نرخی گۆڕاو‌ی (Zkurd) یه‌کسانه به (Mallperrî zanistperweranî Kurd) ئه‌وه پێویست به نووسینی گۆڕاو ناکا، بهڵام ئێمه لێره‌دا وای داده‌نێین که ئێمه نرخه‌که نازانین، له‌وانه‌یه نرخه‌که‌ی شتێکی تر بێ.
ئێستاش له بیرمه، مامۆستایه‌كی وانه‌ی ئه‌ی ئێس پی، بۆ ئهوهی له گۆڕاو تێ بگه‌ین، نموونه‌یه‌کی بۆمان هێنایه‌وه. من هه‌مان نموونه لێره ده‌نووسمه‌وه:
<%
dim X
X = 8
Response.write("ژماره‌ی:" & X)
%>
له نموونهی سهرهوهدا ده‌توانرێ ژماره‌یه‌کی تر له جیاتیی (8) بنووسرێت. له نموونه‌که‌دا هاتووه ئێکس یه‌کسانه به ژماره‌ی (8). ژماره‌ی (8) بریتییه له نرخی گۆڕاو‌ی (X). له دێڕی دووه‌مدا له جیاتیی ئهوهی بنووسین ژماره‌ی (8)، ده‌نووسین (X)، چوونکه ئێکس یه‌کسانه به ژماره‌ی (8) . له‌وانه‌یه ئه‌م پرسیاره‌ت لا دروست بێ: “ئایا بۆچی ڕاسته‌وخۆ نانووسین ژماره‌ی (8)؟ چ پێویست به نووسینی گۆڕاو ده‌کا؟” له وه‌ڵامی ئه‌م پرسیاره‌دا من ده‌ڵێم: “تۆ لێره‌دا نرخی X ئه‌زانی که یه‌کسانه به ژماره‌ی ( 8)، بهڵام بۆ نموونه ئه‌گه‌ر نرخی X نه‌زانیت ئه‌و کات چی ئه‌که‌ی؟” به‌ڵێ چاره نییه، ئه‌بێ بۆ ئهوهی نرخه‌که بزانین گۆڕاو به‌کار بێنین.
له سکریپتێکدا ده‌کرێ چه‌ند گۆڕاوێک بنووسی و نرخی گۆڕاوه‌کانیش بۆ خۆت بنووسی. کاتێ چه‌ند گۆڕاوێك به‌کار دێنین له یه‌ک سکریپتدا، بۆ ئهوهی گۆڕاوه‌کان له یه‌کتری جیا بکه‌ینه‌وه ئه‌وه نیشانه‌ی بۆر (,) له نێوان گۆڕاوه‌کاندا ده‌نووسین، وه‌ک ئه‌م نموونه‌یه‌ی خواره‌وه، که (٣) گۆڕاو ده‌نووسین:
<%
Dim X,Y,C
X = 8
Y = 2
C = X + Y
Response.write("Jimare" & C)
%>
له نموونهی سهرهوهدا ئه‌م گۆڕاوانه به‌کار هاتوون. گۆڕاو‌ی ( Y, C،X). ئێمه نرخی گۆڕاوه‌کانمان داناوه به‌و شێوه‌یه‌ی خواره‌وه:
(X = 8)
(Y = 2)
(C = X + Y)
پاشان ئێمه ده‌مانه‌وێ نرخی (C) بزانین، که یه‌کسانه به کۆی دوو گۆڕاوه‌کانی تر. له‌وانه‌یه له نموونهی سه‌ره‌وه زیاتر زانیاریمان بۆ ده‌رکه‌وێ، له چۆنیه‌تیی به‌کارهێنانی گۆڕاو. ئێستا دووباره ده‌ڵێم: یه‌كێ له هۆیه‌كانی به‌کارهێنانی گۆڕاو ئه‌وه‌یه که ئێمه ڕاسته‌وخۆ نرخه‌که نازانین، بۆیه گۆڕاو به‌کار دێنین.
وشه‌ی پارێزراو ناكرێ وه‌ك گۆڕاو به‌كار بهێنرێن!
ئه‌و وشانه‌ی پارێزراون و له زمانی به‌رنامه‌كه‌دا وه‌ك ڕێنوێنی و ناوی (نه‌خشه function) به‌كار براون ناتوانرێن وه‌ک گۆڕاو به‌کار بهێنرێن. بۆ نموونه ئه‌م دوو وشانه، (True, False). بۆیه ئه‌گه‌ر نه‌توانی هه‌ندێ وشه وه‌ک گۆڕاو به‌کار بهێنی سه‌یر نییه، ئه‌و وشه پارێزراوانه پێكهێنه‌ره‌كانی زمانه‌كه‌ن، بۆ نموونه (if, else, while) هتد. ده‌توانیت بۆ تاقیكردنه‌وه ئه‌و وشانه‌ی ناوم بردن وه‌ك ناوی گۆڕاو به‌كاریان بهێنیت، تاكوو بزانیت وه‌رگێڕه‌كه چ هه‌ڵه‌یه‌كت نیشان ده‌دات.
به‌کارهێنانی (نه‌گۆڕ Constant) له ئه‌ی ئێس پی
وشه‌ی (Const) واته نه‌گۆڕ، ئه‌مه‌ش واتا ئه‌و نرخه‌ی بۆی داده‌نرێ هه‌ر به نه‌گۆڕاوی ده‌مێنێته‌وه. له سه‌ره‌وه گوتمان که نرخی گۆڕاو ده‌گۆڕێ، ئێمه نرخه‌که‌ی نازانین. بهڵام لێره‌دا نرخێکی دیاریکراومان هه‌یه ئه‌ویش ناگۆڕدرێ، هه‌تا خۆمان نه‌یگۆڕین، ناگۆڕدرێ.
بهڵام نه‌گۆڕیش وه‌ک گۆڕاو ڕوون ده‌کرێته‌وه و نرخی بۆ داده‌نرێ.
ئه‌م نموونه‌یه:
<%
Const X = "8"
Response.write("Jimare" & X)
%>
له‌م نموونه‌یه‌دا ڕوون کراوه‌ته‌وه که نرخی ئێکس نه‌گۆڕه و یه‌کسانه به ژماره‌ی (8) . لێره‌دا نرخی ئێکس یه‌كسانه به ژماره‌ی (8) و ئه‌و نرخه‌ی ئێکس هه‌ر به نه‌گۆڕدراوی ده‌مێنێته‌وه هه‌تا بۆ خۆت له‌و شوێنه‌ی که نرخه‌که‌ت بۆ داناوه ده‌یگۆڕی.
